Đỗ Thị Diễm

Trung tâm Truyền thông và Chuyển đổi số - ACST

Trong bối cảnh tình hình thế giới diễn biến nhanh chóng, phức tạp với nhiều yếu tố khó lường, việc giữ vững nền tảng tư tưởng của Đảng Cộng sản Việt Nam càng trở nên cấp thiết. Tư tưởng Hồ Chí Minh không chỉ là một nhiệm vụ chính trị mang tính nguyên lý mà còn là yêu cầu của thực tiễn. Trong bài viết này, tác giả xin đưa ra một số luận điểm về giá trị và sự cần thiết phải bảo nền tảng tư tưởng của Đảng, đấu tranh phản bác các quan điểm sai trái, thù địch trong bối cảnh chuyển đổi số. 

1.Những tác động của bối cảnh mới đến công tác bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng, đấu tranh phản bác các quan điểm sai trái, thù địch

Sự kiện Đảng Cộng sản Việt Nam ra đời mùa Xuân năm 1930 là dấu mốc lịch sử trọng đại, bước ngoặt quan trọng trong tiến trình lịch sử cách mạng Việt Nam, mốc son chói lọi trên con đường phát triển của dân tộc. Đến nay, suốt 94 năm lãnh đạo cách mạng Việt Nam, 38 năm tiến hành công cuộc đổi mới, 33 năm thực hiện Cương lĩnh xây dựng đất nước trong thời kỳ quá độ lên chủ nghĩa xã hội, Đảng ta luôn phải đối mặt với nhiều âm mưu, thủ đoạn chống phá, công kích của các thế lực thù địch, phản động, phần tử cơ hội chính trị. Không từ một thủ đoạn nào, bọn chúng ra sức gây nhiễu, tạo khoảng trống ý thức hệ trong cán bộ, đảng viên, kích động, thúc đẩy quá trình “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” hòng làm lung lạc niềm tin của nhân dân vào Đảng, vào con đường đi lên chủ nghĩa xã hội ở Việt Nam.

Năm 1927, từ khi Đảng chưa ra đời, trong tác phẩm Đường Cách mệnh, lãnh tụ Nguyễn Ái Quốc đã khẳng định phải “giữ chủ nghĩa cho vững”⁽¹⁾, “Đảng muốn vững thì phải có chủ nghĩa làm cốt”⁽²⁾ và chủ nghĩa chân chính, cách mạng nhất là chủ nghĩa Mác - Lê-nin. Tháng 10-1930, trong Nghị quyết Hội nghị Ban Chấp hành Trung ương, Đảng ta chỉ rõ: “Giải thích cho công nhân mục đích và đường lối của Đảng Cộng sản trong các vấn đề liên quan đến cuộc sống của công nhân và thái độ đối với các sự kiện lớn diễn ra trong nước. Giải thích cho họ rằng, Đảng Cộng sản là Đảng của họ, vì vậy họ cần phải bảo vệ Đảng”⁽³⁾. Đến năm 1960, tại Đại hội III, trong Báo cáo về việc sửa đổi Điều lệ Đảng, Ban Chấp hành Trung ương Đảng Lao động Việt Nam nhấn mạnh: “Bất cứ trong tình hình nào, nghĩa vụ thiêng liêng của mỗi đảng viên là phải bảo vệ Đảng, bảo vệ vai trò lãnh đạo tuyệt đối và toàn diện của Đảng, tỉnh táo đề phòng và kiên quyết đấu tranh chống mọi mưu đồ đả kích hoặc làm suy yếu sự lãnh đạo của Đảng bất kỳ trên lĩnh vực nào, và núp dưới hình thức nào”⁽⁴⁾. Như vậy, từ khi thành lập đến nay, Đảng ta luôn nhất quán: “Bảo vệ Đảng là công tác thường xuyên, luôn luôn gắn chặt với các mặt công tác xây dựng đảng trong mọi giai đoạn cách mạng, để bảo đảm cho tổ chức của Đảng được trong sạch và vững mạnh”⁽⁵⁾.

Sau khi Bộ Chính trị ban hành Nghị quyết số 35-NQ/TW, ngày 22-10-2018, về “Tăng cường bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng, đấu tranh phản bác các quan điểm sai trái, thù địch trong tình hình mới”, công tác này được triển khai ngày càng bài bản, thống nhất, đồng bộ, toàn diện, quyết liệt, đi vào chiều sâu. Nghị quyết Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII của Đảng nêu rõ: “Tăng cường bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng, kiên quyết và thường xuyên đấu tranh phản bác các quan điểm sai trái, thù địch, cơ hội chính trị; đấu tranh, ngăn chặn, đẩy lùi sự suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống, những biểu hiện “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” trong nội bộ”⁽⁶⁾. Đặc biệt, năm 2022, cuốn sách Một số vấn đề lý luận và thực tiễn về chủ nghĩa xã hội và con đường đi lên chủ nghĩa xã hội ở Việt Nam của Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng đã nhận được sự đánh giá cao, hưởng ứng tích cực của các nhà nghiên cứu, nhà khoa học, các tầng lớp nhân dân trong nước cũng như bạn bè, các chính đảng, chính trị gia và dư luận quốc tế. Cuốn sách trở thành tài liệu hết sức giá trị, phục vụ việc học tập, giáo dục lý luận chính trị, nâng cao nhận thức về chủ nghĩa xã hội và con đường đi lên chủ nghĩa xã hội ở Việt Nam cho đội ngũ cán bộ, đảng viên và nhân dân.

Hiện nay, các thế lực thù địch tồn tại dưới nhiều hình thức, lợi dụng sự phát triển của công nghệ truyền thông để tung ra nhiều luận điệu xuyên tạc và phủ nhận chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh. Chúng cho rằng chủ nghĩa Mác - Lênin đã lỗi thời, không còn phù hợp với xu thế thời đại; tách rời tư tưởng Hồ Chí Minh ra khỏi chủ nghĩa Mác - Lênin; phủ nhận bản chất giai cấp của Đảng; quy chụp rằng CNXH đã thất bại trên thế giới... Đồng thời, chúng triệt để khai thác một số sai lầm, khuyết điểm của Đảng và nhà nước ta để quy chụp, quy kên cả hệ thống.

2. Chuyển đổi số và yêu cầu đặt ra với nhiệm vụ bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng trên không gian mạng

Trong thời đại chuyển đổi số diễn ra mạnh mẽ, không gian mạng trở thành mặt trận mới trong công cuộc bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng Cộng sản Việt Nam. Đây không chỉ là yêu cầu khách quan của thời đại, mà còn là thách thức lớn đặt ra đối với công tác tư tưởng, lý luận, chính trị trong bối cảnh “thế giới phẳng”, nơi thông tin được truyền tải với tốc độ chóng mặt và không ranh giới.

Chuyển đổi số - thời cơ và thách thức

Chuyển đổi số là một xu thế toàn cầu không thể đảo ngược. Đảng và Nhà nước ta đã xác định rõ vai trò then chốt của chuyển đổi số trong sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước. Tuy nhiên, song hành với những cơ hội phát triển là nguy cơ tiềm ẩn: các thế lực thù địch, phản động triệt để lợi dụng không gian mạng để xuyên tạc chủ trương, chính sách của Đảng, phủ nhận thành quả cách mạng, kích động chia rẽ khối đại đoàn kết toàn dân.

Các dạng thông tin sai lệch, tin giả, luận điệu xuyên tạc ngày càng tinh vi, đa dạng, sử dụng công nghệ AI, deepfake để tạo ra sự “nhập nhèm” giữa thật và giả. Đặc biệt, sự phổ cập mạng xã hội đã vô tình tạo nên những “cộng đồng ảo” dễ bị thao túng bởi các thông tin độc hại nếu thiếu cảnh giác.

Những yêu cầu mới trong bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng trên không gian mạng. Trong bối cảnh đó, công tác bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng cần đổi mới mạnh mẽ cả về nội dung lẫn phương thức thực hiện:

Thứ nhất, nâng cao năng lực chuyển đổi số trong hệ thống chính trị, nhất là các cơ quan làm công tác tuyên giáo, thông tin truyền thông, báo chí. Cần xây dựng các nền tảng số chính thống, có sức lan tỏa mạnh mẽ, thu hút giới trẻ, chủ động “chiếm lĩnh không gian mạng” bằng thông tin đúng đắn, thuyết phục, giàu tính định hướng.

Thứ hai, đào tạo đội ngũ cán bộ “2 trong 1”, tức vừa vững về chính trị, tư tưởng, vừa tinh thông công nghệ. Đây là lực lượng nòng cốt trong “mặt trận số”, có khả năng nhận diện, phân tích và phản bác hiệu quả các luận điệu sai trái.

Thứ ba, phát huy vai trò của người dân, đặc biệt là thế hệ trẻ. Cần nuôi dưỡng “sức đề kháng tư tưởng” cho thanh niên thông qua giáo dục lý tưởng cách mạng, lịch sử dân tộc, lòng yêu nước và niềm tin vào sự lãnh đạo của Đảng. Giới trẻ không chỉ là người dùng mạng xã hội, mà cần trở thành người tạo nội dung tích cực, là “chiến sĩ tuyên truyền” trong thời đại số.

Thứ tư, xây dựng cơ chế phối hợp liên ngành hiệu quả, giữa các cơ quan an ninh mạng, thông tin truyền thông, công nghệ số và giáo dục. Đồng thời hoàn thiện hệ thống pháp lý liên quan đến kiểm soát thông tin sai lệch, tin giả, xử lý nghiêm các hành vi xuyên tạc, chống phá.

Không gian mạng là “mặt trận không tiếng súng” nhưng đầy khốc liệt. Bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng trên không gian số không chỉ là trách nhiệm của riêng Đảng, mà là của cả hệ thống chính trị, các tầng lớp nhân dân, đặc biệt là thế hệ trẻ – những công dân số của tương lai.

Trong thời kỳ mới, sự gắn kết chặt chẽ giữa chuyển đổi số và công tác bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng sẽ góp phần quan trọng tạo nên “thế trận lòng dân trên không gian mạng”, củng cố niềm tin, lan tỏa lý tưởng, giữ vững vai trò lãnh đạo của Đảng trong mọi lĩnh vực của đời sống xã hội.

Để bảo vệ nền tư tưởng này, giải pháp đấu tranh chính là cần tăng cường công tác giáo dục chính trị, tư tưởng trong đối ngũ cán bộ, đảng viên, đặc biệt lữa tuổi trẻ. Tiếp theo đó, cần nâng cao năng lực tự "miễn dịch" về tư tưởng: biết chọn lọc thông tin, có khả năng phân tích và nhận diện luận điệu sai trái; Ngoài ra, phát huy vai trò của báo chí cách mạng, truyền thông chính thống: lan tệ đầy đủ những giá trị đúng đắn, phản bác kịp thời những thông tin sai lệch; Cuối cùng, tiếp tục đổi mới nội dung, phương thức tuyên truyền, đảm bảo gần gũi với quần chúng, dễ hiểu và hợp tình hơn.

3. Lý tưởng cách mạng - ánh sáng dẫn đường cho tuổi trẻ

Trong dòng chảy không ngừng của lịch sử dân tộc, thế hệ trẻ Việt Nam luôn là lực lượng tiên phong, là niềm tin và là hy vọng. Trong công cuộc bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng hiện nay, khi thế giới đang biến động nhanh chóng với nhiều thách thức và cơ hội đan xen, bồi dưỡng lý tưởng cách mạng, đạo đức, lối sống, tinh thần trách nhiệm cho thế hệ trẻ trở thành một nhiệm vụ cấp thiết, có tính chiến lược lâu dài.

Lý tưởng sống là kim chỉ nam hành động của mỗi con người. Trong thời đại cách mạng công nghiệp lần thứ tư, khi tư duy thực dụng, hưởng thụ có xu hướng len lỏi vào đời sống xã hội, thì việc bồi dưỡng lý tưởng cách mạng, lòng yêu nước, tự hào dân tộc cho thế hệ trẻ là nhiệm vụ sống còn.

Thế hệ trẻ hôm nay cần được hun đúc bằng tinh thần yêu nước chân chính – không phải bằng khẩu hiệu sáo rỗng, mà bằng những hành động cụ thể, cống hiến thầm lặng. Khi tuổi trẻ hiểu sâu sắc về lịch sử dân tộc, về vai trò của Đảng trong sự nghiệp giải phóng, dựng xây và bảo vệ Tổ quốc, họ sẽ vững vàng trước mọi luận điệu xuyên tạc, sai trái.

Dám mơ ước, dám hành động - Khơi dậy khát vọng dựng xây đất nước hùng cường

Thế hệ trẻ Việt Nam không thiếu khát vọng. Vấn đề là cần một môi trường nuôi dưỡng những khát vọng ấy. Đảng và Nhà nước cần tạo điều kiện để thanh niên được học tập, sáng tạo, khởi nghiệp, được cống hiến và trưởng thành.

Giáo dục và truyền thông cần thay đổi tư duy tiếp cận: thay vì chỉ “nói về lý tưởng”, hãy truyền cảm hứng sống có ích, sống có trách nhiệm, sống biết cống hiến bằng những hình mẫu sống động, gần gũi. Những tấm gương thanh niên tình nguyện, nhà khoa học trẻ, doanh nhân khởi nghiệp từ con số 0, hay sinh viên vượt khó vươn lên học giỏi - chính là minh chứng thuyết phục cho tinh thần “dám nghĩ, dám làm” trong thời đại mới.

Thế hệ trẻ và cuộc đấu tranh trên mặt trận tư tưởng - Không thờ ơ, không đứng ngoài cuộc

Không gian mạng là nơi thế hệ trẻ hiện diện đông đảo nhất. Đây vừa là lợi thế, vừa là thách thức. Nếu được giáo dục tốt, tuổi trẻ có thể trở thành lực lượng tiên phong trong đấu tranh phản bác thông tin xấu độc, lan tỏa giá trị tích cực, bảo vệ sự thật, bảo vệ Đảng, bảo vệ chế độ.

Tuy nhiên, nếu lơ là công tác giáo dục chính trị tư tưởng, thì một bộ phận thanh niên rất dễ bị tác động bởi các luận điệu sai trái, bị cuốn vào “vòng xoáy” phiến diện, lệch lạc.

Do đó, việc xây dựng “miễn dịch tư tưởng” cho giới trẻ là rất quan trọng. Không chỉ dừng lại ở bài giảng lý luận, mà phải bằng nhiều hình thức sáng tạo: diễn đàn thanh niên, tọa đàm online, phim tài liệu lịch sử, các chiến dịch truyền thông số hấp dẫn, gần gũi.

Giải pháp trọng tâm để phát huy vai trò thế hệ trẻ

Đổi mới nội dung, phương pháp giáo dục lý tưởng cách mạng, đạo đức, lối sống trong nhà trường và các tổ chức đoàn thể.

Tăng cường truyền thông tích cực trên nền tảng số, với sự tham gia của các KOLs, người có ảnh hưởng trong giới trẻ.

Tạo cơ hội để thanh niên được thể hiện trách nhiệm xã hội, tham gia hoạt động tình nguyện, nghiên cứu khoa học, tham mưu chính sách, đóng góp vào quá trình hoạch định tương lai đất nước.

Xây dựng hệ sinh thái khởi nghiệp, đổi mới sáng tạo dành cho thanh niên, khuyến khích tinh thần làm chủ và dấn thân.

Tôn vinh, nhân rộng các gương điển hình thanh niên tiêu biểu trong mọi lĩnh vực đời sống.

Tuổi trẻ là tương lai, là hiện tại và là người tiếp bước vững chắc con đường cách mạng mà Đảng đã vạch ra. Muốn giữ vững nền tảng tư tưởng của Đảng, phải bắt đầu từ việc xây dựng lớp thanh niên có lý tưởng, có tri thức, có trách nhiệm và có bản lĩnh chính trị vững vàng.

Khi tuổi trẻ cháy sáng bằng tinh thần phụng sự Tổ quốc, dấn thân không ngại khó, không thờ ơ trước sai trái - thì đó chính là ngọn lửa giữ vững niềm tin, lý tưởng cách mạng và bảo vệ vững chắc thành trì tư tưởng của Đảng trong thời đại mới.

4. Đổi mới phương thức bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng, đấu tranh phản bác quan điểm sai trái, thù địch

Công tác bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng, đấu tranh phản bác các quan điểm sai trái, thù địch là nhiệm vụ quan trọng, lâu dài của cả hệ thống chính trị và toàn thể nhân dân. Thời gian tới, để bảo đảm hiệu quả cao nhất, cần mạnh dạn hoàn thiện, bổ sung và đổi mới phương thức bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng, đấu tranh phản bác quan điểm sai trái, thù địch qua một số giải pháp sau:

Một là, tăng cường sự lãnh đạo, chỉ đạo của Ðảng, chính quyền từ Trung ương đến cơ sở; huy động sức mạnh tổng hợp của cả hệ thống chính trị trong bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng, đấu tranh chống các quan điểm sai trái, thù địch. Cấp ủy, chính quyền các cấp và đội ngũ cán bộ chủ chốt phải nắm vững chủ nghĩa Mác - Lê-nin, tư tưởng Hồ Chí Minh, chủ trương, đường lối của Ðảng và chính sách, pháp luật của Nhà nước; nhận diện rõ các quan điểm sai trái, thù địch để có chủ trương, biện pháp lãnh đạo, chỉ đạo sát với tình hình thực tế. Phát huy vai trò nòng cốt của cấp ủy, chính quyền các cấp, sự phối hợp của các đơn vị, địa phương. Xác định rõ, việc bảo vệ nền tảng tư tưởng của Ðảng, phản bác quan điểm sai trái thù địch không chỉ có bộ phận chuyên trách, mà còn là nhiệm vụ của cả hệ thống chính trị và của toàn thể nhân dân. Ban Chỉ đạo 35 cần xây dựng và ban hành “Chiến lược quốc gia về công tác bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng, đấu tranh chống quan điểm sai trái, thù địch”.

Hai là, xây dựng Đảng thực sự trong sạch, vững mạnh, đấu tranh không khoan nhượng với mọi biểu hiện của sự suy thoái, “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa”, tham nhũng, tiêu cực. Đảng phải tự cường, thực sự trong sạch, vững mạnh trên tất cả các mặt về chính trị, tư tưởng, đạo đức, tổ chức và cán bộ... để có khả năng tự bảo vệ mình. Do vậy, cần kết hợp chặt chẽ giữa “xây và chống” trong xây dựng và thực hành đạo đức cách mạng; đẩy mạnh thực chất công cuộc xây dựng và chỉnh đốn Đảng, tránh việc triển khai theo kiểu hình thức.

Ba là, thực hiện bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng, đấu tranh phản bác các quan điểm sai trái, thù địch bằng nhiều hình thức đa dạng, thiết thực, hiệu quả. Công tác này không được áp đặt bằng mệnh lệnh hành chính, chủ quan, duy ý chí, mà phải dựa trên sự tự giác, có trách nhiệm của mỗi cán bộ, đảng viên và nhân dân. Thông tin phản bác phải được phân tích, luận giải có lý lẽ, dựa trên cơ sở thực tiễn khách quan, tăng sức thuyết phục; nắm vững trình độ, nhu cầu, nguyện vọng, tâm lý của từng nhóm đối tượng để có phương thức phù hợp.

Bốn là, chú trọng và nâng cao hiệu quả xây dựng “thế trận lòng dân” bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng, đấu tranh phản bác các quan điểm sai trái, thù địch trong tình hình mới. Để thực hiện tốt phương thức này, trong thời gian tới phải thực hiện đồng thời các vấn đề: Quán triệt rõ, nhân dân đóng vai trò chủ thể, vị trí trung tâm trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc; Đảng không ngừng chăm lo, không ngừng cải thiện đời sống vật chất và tinh thần của nhân dân; phổ biến, tuyên truyền, làm tốt công tác dân vận để nhân dân tin, hiểu, tự hào với đường lối, chủ trương của Đảng và chính sách, pháp luật của Nhà nước.

Năm là, xây dựng phương thức “giá trị pháp lý - chuẩn mực cao nhất” làm nền tảng cho việc đấu tranh, phản bác các quan điểm sai trái, thù địch, xuyên tạc, bôi nhọ. Phương thức này muốn đạt hiệu quả cao nhất, thời gian tới cần thực hiện: Bảo đảm văn bản của Đảng phải đúng tinh thần Hiến pháp, pháp luật, không được cao hơn, vượt ra ngoài khuôn khổ pháp luật, theo đó, các tổ chức của Đảng và đảng viên Đảng Cộng sản Việt Nam hoạt động trong khuôn khổ Hiến pháp và pháp luật; thể chế hóa triệt để, đúng tinh thần, nội dung và cách thức từ văn bản của Đảng thành văn bản của Nhà nước. Dựa trên nền tảng này để tuyên truyền, giáo dục, đồng thời để áp dụng và xử lý theo quy định của Đảng và Nhà nước./.

Tài liệu tham khảo:

(1), (2) Hồ Chí Minh: Toàn tập, Nxb. Chính trị quốc gia Sự thật, Hà Nội, 2011, t. 2, tr. 280, 289

 (3) Văn kiện Đảng toàn tập, Nxb. Chính trị quốc gia Sự thật, Hà Nội, 2002, t. 2, tr. 181

(4) Văn kiện Đảng toàn tập, Sđd, t. 21, tr. 710 - 711

(5) Văn kiện Đảng toàn tập, Sđd, 2005, t. 38, tr. 45

(6), (7) Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII, Nxb. Chính trị quốc gia Sự thật, Hà Nội, 2021, t. I, tr. 183, 108

(8) Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII, Sđd, t. I, tr. 104
(9) Khoản 2, Điều 4, Hiến pháp năm 2013